«بهنام ابوالقاسم» و «مازیار یونسی» هر دو جوانند؛ اما کارکشته در کار خودشان. هر دو پیانو می نوازند و درس می دهند و البته یکی شان (یونسی) سال ها است ارکستری دارد که رهبری اش می کند. آنها از آن آدم هایی هستند که موسیقی برای شان جدی است؛ خود زندگی است. نه اینکه حالا شهرتی دست و پا نکرده باشند برای خودشان؛ اما این شهرت تنها از یک طریق به دست آمده: کار کردن و جدی کار کردن. برای همین هم هست که وقتی قرار شد در شب های موسیقی فرشته بنوازند، به سراغ شان رفتیم و با آنها گفت وگو کردیم. می شد از کارهای شخصی شان پرسید، از برنامه هایشان (هرچند بهنام می گوید حالا آن اتاق هشت متری در دفترش را به سالن های کنسرت ترجیح می دهد) اما آنان افراد صالحی بودند برای اینکه بپرسیم وضعیتِ موسیقی کلاسیک در حالِ حاضر چگونه است؟ اینکه مشکل مخاطبان هستند یا کسانی که در این عرصه فعالیت می کنند و آنان خودشان سوال هایی مطرح کردند بسیار قابلِ تامل؛ مثلا اینکه راستی چرا خودِ اهالی موسیقی هم موسیقی گوش نمی کنند؟ موسیقی کلاسیک در ایران بهنام ابوالقاسم: وقتی می خواهیم درباره ی موسیقی کلاسیک صحبت کنیم، اصلا نمی دانم باید درباره ی چه چیزی حرف بزنیم، مثلا درباره ی موسیقی کلاسیک در دانشگاه ها؟ اگر شرایط دانشگاه را در سطح آکادمی هایمان در نظر بگیریم، تعریفی ندارد. اگر بخواهیم در بخشِ آموزش، یعنی از زمانی که یک نوازنده ی موسیقی کلاسیک می خواهد از یک نقطه شروع به آموزش کند هم صحبت کنیم، باید بگوییم این راه برای او، فراز و نشیب خیلی زیادی دارد و امکان به هدر رفتن اسعتدادش در شرایط حال حاضر بسیار بیش تر از به ثمر نشستنِ آن است. البته نمی خواهم بگویم اوضاعِ بدی است یا نوازنده های مان نوازنده های بدی هستند یا شرایط خیلی افتضاح است؛ اما در بحث آموزش اصلا فکر نمی کنم که اوضاع خوبی داشته باشیم . مازیار یونسی: اول از همه اینکه باید بدانیم به چه چیزی موسیقی کلاسیک می گوییم؛ اگر منظورمان از این موسیقی، شیوه ی نوع نگاه به اصوات به شیوه ی اروپای غربی است که در سده های مختلف جلو رفته و به امروز رسیده است؛ این موسیقی پیشینه ای می خواهد که اگر درست تدوین نشده باشد، مشکلاتی را به وجود می آورد. مثلا در سیستم ارکسترال ما یک سری آداب و رسوم نوازندگی وجود دارد که ما اصلا ریشه و پیشینه ی این اتفاقات را نمی دانیم. مثلا می گویند بین موومان ها دست نزنید؛ اما اینکه چرا نباید دست بزنیم، توضیح داده نمی شود. ما گاهی اصل را داستان را رها می کنیم و به یک سری آداب و رسوم می چسبیم و متاسفانه همان هم تدریس می شود. در این میان بحث مخاطب هم یک بحث جدی است. از سالِ ۱۹۳۰ مخاطبِ موسیقی کلاسیک به مسیری دیگری رفته است که بحث اقتصادی و تهیه کنندگان در آن نقشِ بسیاری داشته اند و مسیر را به سمتِ موسیقی مصرف گرا تغییر داده اند. این مساله تنها مختصِ ایران نیست و به کلِ دنیا بازمی گردد؛ با این وجود می خواهم بگویم ما به شیوه ای که باید به اصول درستِ آن برسیم، نرسیده ایم و در عین حال وارد ماجرای ریزش مخاطب از هفتاد – هشتاد سال گذشته هم شده ایم که دیگر بحثی است جهانی و ما هم در آن دخیل هستیم . اجرای موسیقی کلاسیک و توجیهی که ندارد بهنام ابوالقاسم: در تکمیل صحبت های تو باید بگویم که توجیه اینکه شما یک موسیقی (کلاسیک یا جدی) اجرا کنید از نظر اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی چیست؟ پاسخ به این سوال می تواند کمک کند تا شرایط را در کشورِ خودمان بررسی کنیم. تو چرا به عنوان یک پیانیست ۶ تا یک سال یک رپرتوار را پرورش می دهی و می خواهی اجرایش کنی؟ اینکه چه کسی می خواهد آن را گوش کند؟ ضمن اینکه ما یک سری نوازنده ی بسیار خوب داریم که در آن بحثی نیست؛ اما ما به چه کیفیتی این قطعات را اجرا می کنیم؟ این را به خودم هم می گویم. اصلا برای چه این کارها را اجرا می کنیم؟ اصلا توجیه ندارد. وقتی تمام آدم ها دنبالِ اتفاقِ فست فودی هستند، معنای همه چیز عوض می شود. این مساله شامل خود آرتیست ها هم می شود و با خودشان می گویند چرا یک سال وقت بگذارم تا فلان کار را انجام دهم؟ چرا کاری نکنم که یک ماهه به آن برسم؟ این ها هم می تواند در شرایطی که الان هستیم تاثیر گذارد. به همین خاطر است که وقتی شما می گویید اوضاع موسیقی کلاسیک چطور است؟ من می گویم هیچ توجیهی ندارد و این در حالی است که شرایطی که هم اکنون در آن هستیم، شرایطی که ده سال دیگر در آن قرار می گیریم را تعیین می کند . مازیار یونسی: من هر چه سنم بالاتر می رود و هر چه جلوتر می روم خسته تر می شوم. حالا دیگر انرژی ای که شاید ده سال پیش داشتم و می گفتم مثلا می خواهم سمفونی شوستاکویچ را روی صحنه ببرم وجود ندارد. می گفتم من این موسیقی را گوش دادم و دلم می رفت تا با تمام سختی هایش اجرایش کنم. همین سمفونی ۹ شوستاکویچ را در نرم افزار پایین آوردم و به نوازنده ها دادم تا گوش دهند چون جمله بندی ها به جای پایان در وسط میزان ها تمام می شد. اما من فقط یک شب آن را روی صحنه بردم و تمام. حتی نتوانستم آن را پنج شب روی صحنه ببرم. به همه ی اینها داستانِ سختی هایی که برای سالن اجرا پیش می آید را اضافه کنید. ما یک سالن تقریبا استاندارد به نام تالار وحدت داریم که اجرا در آن با آن همه مشکلات همراه است. ما حتی برای گرفتنِ تیمپانی هم مشکل داشنیم، میگفتند این ساز را در اختیارتان نمی گذاریم و من با خودم فکر می کردم در کدامِ سالنِ دنیا چنین اتفاقاتی رخ می دهد؟ همین مسایل است که تو را به یاس می اندازد؛ مثلا سیاست گذاری هایی که در گرفتن سالن و مجوز وجود دارد و بحث های مالی و اینکه همه چیز به سمتِ موسیقی مصرف گراست. من در سالن ۷۰۰ نفری با یک ارکستر ۷۰ نفره باید همان اجاره ی سالن را بدهم که یک ارکستر پاپ می دهد، بدون آنکه هیچ سوبسیدی باشد یا هیچ کمکی.در همین فرم های مجوز در اولین سوال این است که نام خواننده است؟ شما از همین الان می گویید موسیقی اینسترومنتال وجود خارجی ندارد. بهنام ابوالقاسم: باید اعتراف کنم که یک بار به جای خواننده نوشتم «بتهوون». مازیار یونسی: البته من هیچ وقت داعیه ی این را ندارم که می خواهم تغییر عجیبی ایجاد کنم . بهنام ابوالقاسم: البته همه مان یک زمانی می خواستیم این کار را انجام دهیم. مازیار یونسی: یادم می آید در مجله ی «فرهنگ و آهنگ» مقاله ای نوشته شده بود با نامِ «شنونده ی حرفه ای، نوازنده ی آماتور». ما بیش از آنکه نیاز داشته باشیم به نوازنده به شنونده ی حرفه ای نیاز داریم؛ اگرچه اینکه چه تعداد نوازنده ی حرفه ای هم داریم، خودش یک بحث است. در حوزه ی موسیقی ارکسترال ۲۰ تا ۳۰ درصد نوازندگانِ ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر فیلارمونیک، ارکستر نیلپر و .... مشترک هستند. این مساله دو علت دارد یا گروهی است که اجازه نمی دهد بقیه جلو بیایند که این طور نیست، چون ما همواره از حضور نوازندگان جدید استقبال می کنیم یا اینکه واقعا نوازنده به خصوص در یک سری از سازهها وجود ندارد. علاوه بر آن موسیقی کلاسیک، گستره ی وسیعی دارد اگر «باخ» جزو رپرتوارمان است؛ اما خیلی از رپرتوارهای دورانِ باروک را نه می شناسیم و نه اجرا می کنیم و همین طور آثار کسی چون «لیگتی» را. بهنام ابوالقاسم: فکر می کنی چرا باخ اجرا نمی کنیم؟ مازیار یونسی: چون سخت است . بهنام ابوالقاسم: بله سخت است اما به نظرم ما باخ اجرا نمی کنیم به همان اندازه ی که لیگتی اجرا نمی کنیم و دلیل همان است که درباره اش توضیح دادیم؛ چون موسیقی به سمت مصرف گرایی پیش رفته است. ارکسترهای ما معمولا قطعاتی از دوران کلاسیک تا آخر دوره ی رمانتیک را اجرا می کنند. هر کسی می خواهد پیانو گوش کند، سمتِ باخ یا سونات های امپرسیونیست ها نمی رود، والس های شوپن را اجرا می کند. مازیار یونسی: داستان موسیقی های پست مدرن که چندی است باب شده است هم جنبه ی اقتصادی دارد. یعنی ما بین دوران کلاسیک و پست مدرن یک خلا بزرگ داریم که موسیقی اکسپرسیونیست است. ما شوئنبرگ اجرا نمی کنیم، چون نمی توانیم و به همین خاطر است که می گویم نوازنده ی حرفه ای به آن مفهوم نداریم . ما هر کدام بر اساسِ توانایی های خودمان و نوازنده هایمان، رپرتوارهایی را که دوست داریم، اجرا می کنیم؛ اما برای انجام یک کار عجیب و غریب نیاز به یک کار سیستماتیک است. موسیقی کلاسیک و حمایتی که نیست بهنام ابوالقاسم: به نظر من هم باید یک سیستمی باشد که از این موسیقی و از این کار حمایت کند. ما هر کدام به اندازه ی توانایی هایمان کارهایی را انجام می دهیم که به نظرم تاثیرمان حالا بیشتر در بخش آموزش است. اگر بخواهم سخت گیرانه بگویم، خودم دیگر امیدوار نیستم بتوانم کاری انجام دهم که ده سال دیگر مردمِ مملکت مان، موسیقی بهتری داشته باشند ما فقط می توانیم امیدوار باشیم تعداد کسانی که دغدغه ی این قضیه را دارند بیشتر از ما باشد . مازیار یونسی: اگر ما آگاهی داشته باشیم آن دغدغه ها را به عنوانِ ایجاد آگاهی در مخاطب و نوازنده ها ایجاد خواهیم کرد. اتفاقا من چند بار این دغدغه را داشته ام و به نظرم چیز جذابی می آمد که کلاس تربیت شنوایی بگذارم، حتی تصمیم گرفتم که رایگان این کلاس ها را برگزار کنم؛ اما کسی از ان استقبال نکرد. تربیت شنوایی جزو دروس درسی یا اجتماعی ما نیست. در ایران از تهران که خارج شوید در معدود شهرها می توان موسیقی کلاسیک بشنوید و خب طبیعی است برای اینکه یک یک پدیده ی آرتستیک پویایی اش حفظ شود، به مولفه هایی از جمله نقد، آموزش، سرمایه، حمایت و سالن کنسرت نیاز دارد که ما هیچ کدام را نداریم. بهنام ابوالقاسم: فکر می کنید چند درصد نوازندگان که در ارکسترها فعال هستند، حرفه ای هستند؟ مازیار یونسی: حالا حرفه ای را هم باید تعریف کنیم. بهنام ابوالقاسم: ببینید ما درگیر حاشیه هستیم تا اصل مطلب و این در بخش آموزش بسیار مشهود است. می توانم بگویم نوازنده ای می شناسم که روی صحنه است و هنوز ابتدایی ترین اصول را نمی داند. من سال های سال ساز زدم فهمیدم که اشتباه زدم. حالا یکی از افتخاراتِ ما این است که کسانی تربیت کنیم که مسیر اشتباه ما را نرفته و این عجیب است. آموزش در موسیقی کلاسیک مازیار یونسی: آموزش ما واقعا مشکل دارد . بهنام ابوالقاسم: یک نسلی در دوران طلایی هنرستان وجود داشتند که معلمان خارجی داشتند و حسابی تمرین می کردند و بورس می شدند و برای تحصیل به خارج از کشور می رفتند مثلِ آقای «جاوید مجلسی» که بهترین هورن نوازان شاگردان ایشان هستند. ما در سازهای دیگر چه کسانی را داشتیم که بتوانند خوب آموزش دهند؟ مازیار یونسی: شبکه ی موسیقی متزو بیش از دانشگاه به من چیز یاد داده است. خیلی ها اذعان می کنند آموزش اشتباه دیده اند و می گویند این مسیر اشتباه بوده است اما این را به دیگران هم درس می دهند. در این میان یک بحث انسانی هم پیش می دهد؛ مثلا من روزی که درس می دهم، دیگر برای هیچ کاری انرژی ندارم. در حوزه ی پیانو (که تو استاد ما هستی) یک سری متد و کتاب است که باید بنا بر استعداد و توانایی شاگردان انتخاب شود، اما این اتفاق در بسیاری مواقع رخ نمی دهد. به همین خاطر است که خیلی از استعدادها در مرحله ی آموزش از بین می روند . بهنام ابوالقاسم: دفتر کار من یک اتاق هشت متری است؛ چرا من به جای اینکه این چند سالِ اخیر مدام روی صحنه باشم آن را انتخاب کرده ام و دغدغه ام شده است نشستن توی اتاق هشت متری و گپ زدن و تمرین کردن؟ من خیلی بیشتر دوست دارم که روی صحنه باشم رپرتوار هم در دستم است؛ اما با خودم فکر می کنم چرا باید بیایم روی صحنه؟ بله! درس می دهم چون دوست دارم و می خواهم نسلِ بهتری ایجاد کنم؛ اما در عین حال باید شرایط اقتصادی ام را پایدار کنم و چاره ای جز درس دادن ندارم. مازیار یونسی: می شود بحث را خیلی خلاصه کرد، سرانه ی مطالعه ی کشور ما زیر یک دقیقه است و همه ی مساله همین است. به همین سادگی . بهنام ابوالقاسم: مازیار بیا و بنشیتیم که تحقیق کنیم موزیسین های ما چقدر موزیک گوش می دهند؟ مازیار یونسی: هیچ. هیچ. قرار است ما قطعه ای را اجرا کنیم؛ اما نوازنده ها نمی دانند قطعه چیست؟ گوش دادن جدی و تربیت شنوایی مهم است اما بزرگ ترین مشکل ما این است که موسیقی گوش دهیم . بهنام ابوالقاسم: خیلی از معلم های ما چیزی را که درس می دهند، نمی شناسند . ارکستر سمفونیک تهران بهنام ابوالقاسم: من تنها خوشحالی ام این است که یک سری نوازنده های محترم هستند که به واسطه ی این ارکستر حقوق ماهیانه ی ثابت دارند. ارکستر سمفونیک مان هم درگیر اتفاقی مصرفی شده است. مهم است که سالنش پر شود و آدم ها زیاد به سالن کنسرت بیایند. واگرنه چرا باید یک رپرتوار ثابت را با یک تغییر ۲۰ درصدی مدام تکرار شود. مازیار یونسی: لااقل ارکستر سمفونیکی که جزو ارگان های دولتی است نباید رپرتوار تکراری بزند . بهنام ابوالقاسم: ارکستر فیلارمونیک برلین هم بارها سمفونی نهم بتهوون را اجرا می کند، اما این ارکستر مدام روی صحنه است و در جهتِ شناساندن رپرتوارهای دیگر فعالیت می کند. نه اینکه ما فقط رقص پنجم برامس، شهرزاد کورساکف و پرنده ی آتشین را اجرا کنیم؛ با کمال احترام رپرتوار کلاسیک بسیار گسترده تر است
تهران .شریعتی.خیابان دولت .نبش اصغرنعمتی(کیکاووس)طبقه5 واحد19.ساعت کار شنبه تا 4شنبه 12تا20پنجشنبه 9تا15
021 - 22 63 46 31-22634632
insta: taknavaz.institute,whatsup:09021960139
